Mudanya Mütarekesi: Mondros’un İflâsı

D. Mudanya Mütarekesi: Mondros’un İflâsı

 Ateşkes görüşmeleri, 3 Ekim 1922’de Mudanya’da başladı. Savaş Yunanlılar ile yapılmıştı ama, onlar ateşkes görüşmelerine katılmadılar. İsmet Paşa’nın muhatapları başta İngiliz Harington olmak üzere, Fransız ve İtalyan generalleriydi. Türk Heyetine Mustafa Kemal tarafından verilen talimat şöyledir. Doğu Trakya 20 gün içinde Yunanlılar tarafından boşaltılacak, bölgede Türk yönetimi oluşturulacak, ateşkesle Çanakkale ve İstanbul üzerine yürüyen ordularımızın bulundukları hat saptanacak, hiçbir taraf Boğazlar mıntıkasında berkitme yapmayacaktır. Amaç Trakya’yı kan dökmeden işgallerden kurtarmak ve barışa giden yolu açmaktır.

Konferansın ilk üç günü Trakya konusundaki tartışmalarla geçti. Türk tarafı Trakya’nın Meriç’e kadar boşaltılması ve hemen Türk yönetimine teslim edilmesinde ısrar etti. Müttefikler Trakya’nın boşaltılmasını ilke olarak kabul ediyorlar, fakat bölgenin Türk yönetimine teslimine razı olmuyorlardı. Orasının barışa kadar  Müttefiklerin  işgalinde kalmasını savunuyorlardı.  Görüşmeler tıkanma noktasına gelince, İngiliz temsilcileri hükümetten talimat alma zorunluluğundan bahisle, konferansa ara verilmesini istediler.

Konferans tehlikeye girmişti, Türk Ordusuna 6 Ekim 1922’de saat 18’den itibaren harekete geçme emri verilmişti. Durumdan telaşlanan Lord Curzon Paris’e gitmiş ve müttefikler arasında görüş birliği sağlamıştı. General Harington’a ateşkesi imzalama yetkisi verildi. Ateşkes 11 Ekim 1922’de Mudanya’da imzalandı. Buna göre, Türkiye ve Yunanistan arasında savaş haline son veriliyordu. Doğu Trakya Yunanlılar tarafından on beş gün içinde boşaltılacak ve Müttefiklere teslim edilecek, onlar da otuz gün içinde yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetine devretmek sorumluluğunu yükleniyorlardı. Bölgede düzen ve güvenliği 8000 kişilik bir Türk Jandarma birliği sağlayacaktı. Buna karşılık Türkler Çanakkale ve İstanbul Boğazlarında sınırları ateşkesle çizilmiş olan kıyı şeridini tarafsız bölge olarak kabul ediyorlardı. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti bu bölgeye barışa kadar  girmemeyi benimsemek suretiyle  barışçı tutumunu ortaya koymuştu.

Mudanya Mütarekesi, Mondros’un hükümlerini ortadan kaldırıyordu. Doğu Trakya Mehmetçiğin kanı dökülmeden millî sınırlar içine alınıyor ve barışa giden yol açılıyordu. Mustafa Kemal’in soğukkanlı ve doğru teşhise dayalı tutumu karşısında, Lloyd George’un çatışma çıkarmaya, kriz yoluyla seçimi kazanmaya yönelik politikaları iflâs ediyordu. İngiliz Başbakanı Türklere karşı ısrarla yürüttüğü önyargılı hatasını istifâ etmek ve bir daha iktidara gelmemekle ödüyordu (19 Ekim 1922).299