CHP’nin Yeniden Yapılanması: Kemalizm

C.  CHP’nin Yeniden Yapılanması: Kemalizm

      1. 1931 seçimleri ve Yeni Politikalar

SCP’nin kapatılmasından sonra, Gazi, halkın idareden şikâyetçi olmasının sebeblerini anlamak, durumu bizzat görmek için, uzman bir heyetle, yurt içinde üç ayı geçen bir geziye çıkmış olduğunu biliyoruz.

Bu geziden Gazi, yeni kararlarla döndü. Gezi esnasında halkın idareden hoşnut olmadığı, vergilerin ağırlığından ve alınma şeklinden şikâyetçi olduğu, bürokraside aksaklıklar olduğu, CHP’nin halkla yeterince bütünleşemediği ve halktan kopuk hale geldiğini gördü. Diğer taraftan halkın büyük çoğunluğunun fakir, özellikle köylünün, dünya buğday fiyatlarının çok fazla düşmesi sebebiyle perişan duruma düştüğü tesbit edildi. Gazi gezi boyunca bu durumun nedenlerini araştırdı ve ilgili uzmanlardan, çareler üretmelerini istedi.419

O, 3 Mart 1931’de Ankara’ya döndüğünde kararını vermiştir: CHP kendini yenileyecek ve hükümet yeni bir ekonomi politikası uygulayacaktır.

Bunların ilk aşaması olmak üzere, seçimler yenilenecekti.

a) Seçimler

Gazi, milletin CHP’ye olan itimadını tazelemek, ilerki yıllarda uygulanmasını düşündüğü tedbirlerde milletin iştirak ve mutabakatının derecesini anlamak için, seçimlerin yenilenmesini istedi.420

TBMM 5 Mart’ta toplandı. Meclis milletvekilleri maaşlarının beşyüz liradan üçyüzelli liraya indirilmesine ve en kısa zamanda seçimlerin yenilenmesine karar verdi.

Bu arada halkın eğilimlerini, şikayetlerini saptamak ve gerekli tedbirleri almak maksadıyla kırk kişilik bir komisyon kurulmuş, parti il temsilcilerinin mutemet ünvanı il başkanı olarak değiştirilmişti. 10 Mart 1931’de de CHP genel sekreterliğine, partinin “şahinler kanadı” temsilcisi olan Recep (PEKER) Bey getirilmişti.

Gazi güven tazelemek için seçime giderken önemli bir değişiklik getirdi. Terakkiperver ve Serbest Parti denemelerinden inkilâplar ortamında bir muhalefet partisinin yarardan çok zarar getireceği anlaşılmıştı. Ancak çok sesliliğin olmadığı yerde, etkin denetimin mümkün olamayacağı, durumunun yeterince anlaşılamadığı ortaya çıkmıştır. CHP Genel Başkanı bu sakıncayı gidermek için, CHP milletvekilleri aday listelerinde, yirmi iki seçim bölgesinde, gerekli sayıdan daha az aday gösterilmesini sağladı. Böylece CHP’den olmayan kimselerde milletvekili adayı olabilecekler ve seçildikleri takdirde Meclis’e girebileceklerdi. Bu suretle Meclis’de çok seslilik ve denetim sağlanacaktı. Gazi bu hususla yetinmedi, ikinci seçmenlere hitaben yayımlanan seçim demecinde, laik, cumhuriyetçi ve milliyetçi olmaları şartıyla, CHP’li olmayan adaylara da oy verilmesini, yürütmenin denetlenmesi bakımından yararlı olacağını özellikle vurguladı.421 Halka yönelik seçim demecinde de, CHP’nin değişmez ilkelerinin Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, Laiklik ve İnkilâpçılık olduğunu belirterek, kendisine ve şerefli yakın tarihimizin unutulmaz hatıralarını taşıyan partisine oy verilmesini istedi.422

Seçimler 24 Nisan’da tamamlandı. 4 Mayıs 1931’de çalışmalarına başlayan TBMM’nde yirmi bağımsız milletvekili denetim görevi yapacaklardı. Gazi oybirliği ile üçüncü defa Cumhurbaşkanı seçildi. İstifâsını sunan Başbakan İsmet Paşa (İNÖNÜ),  Cumhurbaşkanı tarafından altıncı defa hükümeti kurmakla görevlendirildi.

Meclis yenilenmişti. Sıra partinin yenilenmesine gelmişti.